Η αρχαία πόλη της Αμφιπόλης ήταν κτισμένη σε λόφο στην αριστερή όχθη του Στρυμόνα, σε απόσταση 4,5 χιλιομέτρων από τη θάλασσα.

Το 1953, στο λόφο Καστά, οι κάτοικοι της περιοχής πραγματοποίησαν την πρώτη τομή λόγω ιχνών λιθοδομής στην κορυφή. Το 1964, υπό την καθοδήγηση του Δημήτρη Λαζαρίδη, ξεκίνησε επίσημα η ανασκαφή, αποκαλύπτοντας ένα τετράπλευρο οικοδόμημα. Οι Κ. Περιστέρη και Μ. Λεφαντζής ανακάλυψαν ότι ο Λέοντας της Αμφίπολης βρισκόταν κάποτε στην κορυφή του τύμβου. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε μια έκταση 20 στρεμμάτων, αποκαλύπτοντας 70 τάφους. Το 2012, η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη εντόπισε τα όρια του τύμβου, με τον περίβολο να βρίσκεται 12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια.

Ο ταφικός περίβολος, μήκους 497 μέτρων, χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ., την περίοδο της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και είναι φτιαγμένος από μάρμαρο της Θάσου. Θεωρείται έργο του Δεινοκράτη. Η ανασκαφή αποκάλυψε τρεις διαδοχικούς θαλάμους, με πιθανή ύπαρξη τέταρτου θαλάμου. Οι ανασκαφές συνεχίζονται και η ταυτότητα του νεκρού παραμένει αβέβαιη. Σύμφωνα με τον Άντριου Τσαγκ, οι Καρυάτιδες αναπαριστούν ιέρειες του Διονύσου, συνδεδεμένες με την Ολυμπιάδα, μητέρα του Αλεξάνδρου. Ορισμένοι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι μόνο ο πυρήνας του τάφου είναι ελληνιστικός, αλλά η υπεύθυνη της ανασκαφής επιμένει ότι χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα.

Τον Σεπτέμβριο του 2015, ανακοινώθηκε ότι το μνημείο κατασκευάστηκε κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον Ηφαιστίωνα, με κατασκευαστή τον Δεινοκράτη.